Vandaag wordt de strafzaak van de gebeurtenissen op 2 mei 2023 te Pikin Saron vervolgd.
Het rechtssysteem in Suriname wordt geconfronteerd met een context waarin de mensenrechten en de gebieden van inheemse volken eeuwenlang zijn geschonden. De staat wordt beschuldigd van deelname aan milieucriminaliteit tegen inheemse volken.
Een getuige van die bewuste dag beschreef de onmenselijke omstandigheden waarin de dorpen verkeren: “Ie mus man luku den man tu.” Dit onderstreept de dringende noodzaak voor de rechtstaat Suriname om rechtvaardig te handelen jegens de oorspronkelijke bewoners van het land.
Begin mei 2023 kwam het tot een gewelddadig Inheems protest tegen gronduitgiftes in Para, Suriname. Deze protesten vonden plaats in Pikin Saron en Maripaston en werden veroorzaakt door gronduitgiftes in inheemse gebieden voor hout- en goudwinning. Hierbij vielen twee doden en meerdere gewonden.
Belangenorganisatie AWMY, acroniem van A’wore’ mary y’ne (De lucht die we inademen), is in 2024 waarnemer tijdens het gerechtelijke proces van twee personen die verdacht worden van strafbare feiten tijdens het protest.
In de laatste weken van april 2023 waren er op verschillende plekken in Para protesten bij goudconcessies van het staatsbedrijf Grassalco, omdat concessies waren verlengd op gronden die inheemse Surinamers als hun gebied beschouwen. Deze uitgiften gebeurden zonder betrokkenheid van de lokale bevolking.
Op 2 mei 2023 kwam het tot een uitbarsting in Pikin Saron, waarbij in de vroege ochtend het politiebureau werd aangevallen.
Het bureau en tien vrachtwagens met boomstammen werden in brand gestoken. Ook andere voertuigen vatten vlam of werden doorzeefd met kogels.
Bij de aanvallen werden automatische wapens en jachtgeweren gebruikt. In het dorp vielen twee doden en meerdere gewonden.
Volgens VIDS zou uit een forensisch rapport van 18 juli 2023 blijken dat de twee slachtoffers door onnodig vuurwapengeweld van de politie omkwamen.
Ook de goudconcessie van Grassalco in het nabijgelegen Maripaston werd aangevallen. Een medewerker werd daar neergeschoten en naar het AZP gebracht; enkele andere medewerkers werden gegijzeld.
President Chan Santokhi noemde in De Nationale Assemblée (DNA) de gebeurtenissen een “aanslag op de rechtstaat”. Inheemse assembleeleden keurden deze woorden af en vonden dat de president geen medeleven toonde en inheemsen afschilderde als criminelen.
De regering had de dag erna spoedoverleg met de Vereniging Inheemse Dorpshoofden Suriname (VIDS). VIDS, evenmin als OSIP en het lokale gezag, waren vooraf op de hoogte van de gebeurtenissen.
VIDS-voorzitter Muriël Fernandes betreurde de situatie en de doden, maar erkende dat het protest nu wel ruimte voor dialoog creëerde en er eindelijk geluisterd werd. VIDS eiste dat alle gronduitgiften en concessies rondom Pikin Saron voor 5 mei dienden te worden ingetrokken.
Op 4 mei deelde Santokhi in DNA mee dat gebruikte wapens uit dezelfde bron komen als de handgranaten onder de auto van journalist Jason Pinas in december 2021, de granaat op de binnenplaats van het Kantongerecht in januari 2023 en de handgranaat en kogels tegen de woning van een luchtvaartondernemer in april 2023.
De Officier van Justitie (OvJ) heeft begin juni een onvoorwaardelijke gevangenisstraf van 15 jaar, onder aftrek van de tijd in voorarrest, geëist tegen vier van de vijf mannen die worden vervolgd voor hun aandeel in de rellen van 2 mei 2023 in Pikin Saron.
Het strafvoorstel tegen de vijfde verdachte, wiens voorlopige hechtenis vorig jaar al was geschorst, is juli gestart. De verdediging heeft nu de ruimte voor het pleidooi.
“In deze zoektocht naar gerechtigheid is het van essentieel belang dat de rechten van burgers niet worden ondermijnd”, zeggen Inheemse strijders.
Zij benadrukken het belang van transparantie en rechtvaardigheid in het proces, met speciale aandacht voor de rechten van de Inheemse gemeenschappen die al jarenlang strijden voor hun gronden en een rechtvaardige behandeling.
M.P. Wong maakt deel uit van het freelance redactieteam van GFC Nieuws.
Voor contact: info@gfcnieuws.com
