Celos en dorpen zullen samen gewassen duurzaam behouden

GFC NIEUWSREDACTIE- Het Centrum voor Landbouwkundig Onderzoek in Suriname (Celos) werkt samen met landbouwers uit de dorpen Asigron (Brokopondo), Matta (Para) en Ricanaumofo (Marowijne) aan het behoud van hun traditionele voedingsgewassen.

De manier van planten wordt door Celos vastgelegd, en plantmateriaal van deze gewassen wordt geconserveerd in de gemeenschappen zelf en ook bij Celos in Paramaribo.

Hierdoor kan de verscheidenheid aan landbouwgewassen (agrobiodiversiteit) behouden worden en die kan een belangrijke rol spelen bij de nationale en internationale voedselvoorziening.

“Er zijn mondiaal een heleboel issues gaande en je weet nooit of een van de gewassen uit deze gemeenschappen kunnen zorgen voor de voedselvoorziening in de wereld”, zegt Anwar Helstone, coördinator van het Agrobiodiversiteitsproject van Celos.

Het project is begonnen in 2015 en loopt volgens planning af in juli 2021, en wordt gefinancierd door Small Grants Programme Suriname (SGP), de Alcoa Foundation en Celos zelf.

De dorpen hebben onder andere voor de gewassen ananas, blaka patata (Matta), oker, bananen, Chinese tayer (Asigron) en gember en pomtayer (Ricaunamofo) gekozen. Dat op basis van de afzetmarkt en consumptie in de dorpen.

De informatie over het planten van deze gewassen behoort niet het Celos toe, maar is collectief intellectueel eigendom van de gemeenschappen.

De gegevens die mondeling worden overgedragen zijn samen met dorpen vastgelegd.

Celos werkt in dit verband ook samen met het Nationaal Herbarium Suriname en de Vereniging van Inheemse Dorpshoofden in Suriname (VIDS).

Laatstgenoemde heeft Celos ondersteund bij het doorlopen van een free, prior and informed consent (FPIC) proces in de drie dorpen, in lijn met internationale standaarden over, onder andere, de toegang tot en het eventueel gebruik van traditionele kennis van de betrokken Inheemse en Tribale volken en plant-genetisch materiaal van hun traditionele gewassen.

Hiertoe heeft VIDS een engagementproces uitgevoerd met dorpen.

BEKIJK OOK MEER GFC NIEUWS: Koorts meten in winkels en zaken geeft vertekend beeld

Celos en de landbouwers zullen binnenkort een FPIC-overeenkomst die hieruit is voortgevloeid, ondertekenen. “De assistentie van de VIDS heeft heel veel geholpen, want de doelen van het project zijn beter toegespitst op de doelgroepen”, zegt Helstone.

Hij legt uit dat de verschillende soorten gewassen behouden moeten worden, ook al worden niet alle variëteiten even goed verkocht.

“De ene heeft misschien een betere smaak maar de andere is bestendig tegen de droogte”, legt Helstone uit.

Carlo Sabajo, voorzitter van de Coöperatie Borondong (vertaald: Coöperatie Groeien) van het Lokonodorp Kurupa (Matta), vertelt dat de mensen van het dorp het project hebben omarmd omdat sommige cassave- en napisoorten verloren dreigen te gaan of reeds zijn verdwenen.

De kennis is niet overgedragen en de orale overlevering is niet vastgelegd. Daarom is het de bedoeling een herbarium op te zetten in het dorp zelf.

De informatie van de overgebleven gewassen zoals de diverse cassavesoorten en zoete patat worden nu gedocumenteerd voor de komende generaties en deze planten worden hierdoor minder bedreigd met uitsterven.

Sabajo benadrukt dat deze informatie niet zomaar beschikbaar zal zijn voor iedereen. Daarom zullen de afspraken met Celos in een overeenkomst worden vervat.

“Ooit heeft een Pool de Arowakse taal bij mensen in Matta aangeleerd en hij geeft nu les in het buitenland, terwijl onze mensen geen profijt hieraan hebben”, geeft Sabajo een voorbeeld.

Over de samenwerking met Celos zegt hij dat de instantie hen goed bijstaat. De mensen hebben onder andere geleerd hoe ze aan plantvermeerdering moeten doen.

Matta heeft samen met Celos in 2018 een landbouwcongres gehouden in het dorp, waarbij ook vertegenwoordigers van de gemeenschappen in de omgeving hebben meegedaan.